Psychoanalytisch Woordenboek

Stranger selfobject

  • Frans: objet du moi étranger

Psychodynamische theorieën benadrukken het belang van adequate empathie van de ouder, met name in de vroege jeugd, voor het bereiken van een gezond-geïntegreerde identiteit. Naast genetische factoren is inadequate empathie van de ouder in de vroege jaren van het kind bepalend voor het ontstaan van psychopathie. Betekenisvolle, zowel reële als gefantaseerde, interacties met belangrijke anderen, meestal de ouders, worden immers geïnternaliseerd. Deze geïnternaliseerde interacties zorgen voor een opbouw van de psychische structuren van het zelf. Wanneer ouders feitelijk of emotioneel te veel afwezig zijn geweest of inadequaat, vijandig of afwijzend inspeelden op de innerlijke en relationele behoeften van het kind, heeft dat gevolgen voor de opbouw van de structuur van het zelf. Identificaties met de ouders zijn dan vooral gekleurd door ‘harde’ objecten, namelijk de kapotmakende, in de steek latende en niet-respecterende ouders. Het kind neemt dan deze habituele manier van omgaan van bijvoorbeeld de moeder in zich op. Deze introjectie (“de moeder in het kind”) wordt dan een zelf-vreemd introject. Onvoldoende identificaties ontstaan met ‘zachte’ objecten: ouders die zorgen en behoeften kunnen aanvoelen. De verinnerlijkte beelden zijn dan dus eerder ‘vijand’ dan ’trooster’ en ‘vriend’. Meloy (1997) spreekt in dit verband over stranger. Sommige patiënten verdragen deze stranger in zichzelf slecht omdat dit negatieve, kapotmakende beeld zorgt voor een bedreiging van de aanwezige goede stukken in het SdJ”>zelf. Deze strangers kunnen geprojecteerd worden op de ander zoals politie, partner of therapeut. Op andere momenten, vaak bij bedreigingen, vindt er bij deze patiënten juist een samensmelting plaats van de strangers met de eigen zelfbeelden, hetgeen soms het geval is bij grensoverschrijdende handelingen zoals delicten. [SdJ]

Literatuur

  • A.W. Bateman & P. Fonagy (2007) Mentaliseren bij de borderline persoonlijkheidsstoornis. Bohn, Stafleu, van Loghum, Houten, p.32.
  • Meloy, J.R. (1993) The psychopatic mind. Origins, dynamics and treatment. Jason Aronson Inc., Northvale.
Verder op psychoanalytischwoordenboek.nl: