Žižek, Slavoj

Geboren in 1949 in Ljubljana in het communistische Joegoslavië van Tito. Promoveerde in de filosofie in Ljubljana en nogmaals in Parijs. Kreeg steeds meer belangstelling voor Lacan. Twee boeken worden algemeen als hoogtepunten in zijn werk beschouwd: Tarrying with the negative (1994) en The ticklish subject (1999). Ruwweg kan men in het werk van Žižek drie thema’s onderscheiden. In de eerste plaats zijn onderzoek naar de fundamentele concepten van de lacaniaanse psychoanalyse, die hij weet toe te passen op verschijnselen van “de populaire cultuur” (grappen, cinema, opera, reclame) en vooral op films (Hitchcock, Lynch, Kieslowski, Tarkovski). Op de tweede plaats heeft Žižek de lacaniaanse theorie gebruikt voor een herlezing van het Duits idealisme. Daarnaast is een derde hoofdthema de actualisering van de ideologiekritiek. Het idee dat we in een postideologisch tijdperk zouden leven waarin iedere ideologie is achterhaald, is voor Žižek hoogst verdacht; dan worden wij slechts geregeerd door de experts. In zijn recentste werk reflecteert Žižek op concrete politieke gebeurtenissen zoals de terreuraanslag van 9/11 (Welkom in de woestijn van de werkelijkheid, 2005) en de invasie in Irak (Iraq: The borrowed kettle, 2004). Multiculturalisme bekritiseert Žižek als een strategie om de Ander en zijn wijze van genieten op een afstand te houden. Genieten wordt voor de hedendaagse westerse mens onder de groeiende druk van het Boven-Ik steeds moeilijker. Verschillende boeken van Žižek zijn in Nederlandse vertaling verschenen. [JSch]