Conflict, psychisch

Centraal begrip in de psychoanalyse: het tegenover elkaar staan van strijdige, innerlijke strevingen. Dat kunnen bijvoorbeeld conflicten zijn tussen twee wensen of tussen een wens en een verbod. Uitgedrukt in de eerste topiek zal het gaan om een conflict tussen het bewuste en het onbewuste, terwijl men datzelfde in de tweede topiek zal uitdrukken als een conflict tussen Ik, Es en Boven-Ik. Wanneer de persoon zo’n conflict niet helemaal tot een oplossing kan brengen, zullen symptomen, gedrags- en karakterstoornissen ontstaan. Het begrip conflict is belangrijker bij meer oedipaal gekleurde neurosen dan in preoedipale beelden. In het laatste geval kan het gaan om het zelf van de betrokkene, om de kern van zijn persoonlijkheid. Overleven of niet, veiligheid of ontreddering zijn dan centrale kwesties. Minder een conflict tussen gevestigde structuren van de persoonlijkheid dan de beginnende opbouw van de persoon zelf zijn dan aan de orde. Anton O. Kris spreekt van een convergent en divergent conflict. Convergent betreft een conflict tussen wens en geweten; bij een divergent conflict gaat het meer om kiezen tussen twee uiteenlopende wensen/richtingen/objecten. Zie Defect.