Frustratie

Het tegendeel van bevrediging. Wil iemand een psychoanalyse doormaken dan moet er enige lijdensdruk zijn. Iemand die helemaal tevreden is met zijn leven heeft immers geen reden om eraan te beginnen of ermee door te gaan. Frustratie is niet hetzelfde als de abstinentie waarin de kuur wordt gedaan. Er is een grens aan de frustratie die een mens kan verdragen, zoals Freud illustreerde met het verhaal over het paard van de Schildburgers. Dat dier stemde hen tot grote tevredenheid; alleen at het te veel naar hun zin en ze gingen het wennen aan volledige onthouding van haver. Op een morgen troffen ze het dier dood aan. ‘Wij zullen geneigd zijn te geloven dat het paard is verhongerd en dat men zonder een bepaald rantsoen haver van een dier helemaal geen arbeidsprestatie kan verwachten’ (1910a; 5: 199).

Niet-adequate frustratie in de kinderjaren kan leiden tot een blijvende ontwikkelingsstoornis. Er bestaat samenhang tussen frustratie en narcistische woede. Bij kinderpsychiatrische onderzoeken wordt frustratietolerantie als egofunctie benoemd, deels aangeboren, deels aangeleerd. Zie Optimale frustratie.