Overdeterminering

Het feit dat een symptoom of een droom vanuit verschillende bronnen gevoed wordt. ‘Doorgaans zijn neurosen overgedetermineerd, oftewel, in hun etiologie werken verscheidene factoren samen’ (Freud, 1895f; 1: 728). We hebben bijna nooit te maken met één oorzaak en één gevolg, aangezien een symptoom meestal een knooppunt van betekenissen is, waarin een heel stuk geschiedenis van de persoon is samengebald: het is een compromisformatie. Bijvoorbeeld: een man kan gaan drinken in navolging van zijn vader; hij kan ermee proberen zijn eenzaamheid te vergeten; in de roes kan hij onbewust zijn moeder zoeken aan wie hij anderzijds een vreselijke hekel heeft; soms kan hij in de roes zijn woede tegen zichzelf richten; hij kan erin wegstoppen dat hij graag zelf als een baby verzorgd zou willen worden in plaats van steeds te moeten klaarstaan voor anderen; het drinken kan hem aanvankelijk een zekere ontspanning bieden en hij kan zichzelf moed indrinken. Dit symptoom kan deze betekenissen hebben en nog veel meer. Wat voor een symptoom geldt, is ook van toepassing op een Determinisme”>droom, waardoor de uitleg van een korte droom vaak lang kan worden. Zie ook Determinisme.