Schrijven

Schrijven en publiceren waren essentieel in Freuds werkzame leven: die activiteit moet voor hem lustvol geweest zijn. In zijn werken vindt men twee typen geschriften in een verschillende stijl geschreven en met een geheel andere leesbaarheid. Enerzijds zijn daar de gevalsstudies, sterk aansluitend bij de praktijk van het analytische werk, geschreven door een taalvirtuoos die ook als romanschrijver ver had kunnen komen. Anderzijds zijn daar geschriften zoals ‘Ontwerp van een psychologie’, hoofdstuk zeven van De droomduiding (1900a) en ‘Het onbewuste’ (1915e), sterk theoretisch van aard, in een veel gecompliceerder stijl geschreven, verder af van het feitelijke analytische werk en nauw aansluitend bij de onderzoekstraditie waarin Freud als neuroloog was opgeleid. Deze geschriften dragen dan ook sterk het wetenschappelijke stempel van het einde van de negentiende eeuw. Voor Freud persoonlijk vormen deze twee stromen een eenheid: hij is ervan overtuigd in beide genres een ‘objectief observator’ te zijn. Hij is zich veel minder bewust van het interactionele in het analytische werk – en daardoor van het subjectieve in zijn beschrijvingen – dan men heden ten dage is.

Deze tweedeling vindt men tot op de dag van vandaag in psychoanalytische teksten. Het is de kunst van psychoanalytisch publiceren om beide stromingen bij elkaar te houden, waarbij de noodzakelijke discretie vanwege de geheimhoudingsplicht een extra complicerende factor vormt. Indien de band met de feitelijke psychoanalytische praktijk ontbreekt, worden de teksten steriel, gemakkelijk mechanistisch, quasi-wetenschappelijk en dodelijk saai. Wanneer anderzijds de onderzoekskant verwaarloosd wordt, heeft men wel beschrijvingen, maar komt de wetenschap in het gedrang en wordt het verschil met (auto)biografische geschriften van algemene aard flinterdun.