Substituutformatie

Aanduiding voor symptomen voor zover deze onbewuste inhouden vervangen en de substituutbevrediging van een onbewuste wens vormen. Men kan denken aan vergissingen en grappen als ‘trauring, aber wahr’ of ‘en tête-à-bête’ (Freud, 1905c; 3: 357, 361) of aan compromisformaties tussen verdringen”>symptomen als te veel drinken of eten. Het zijn compromisformaties tussen verdringen en toch tot uitdrukking brengen. De een verbindt trouwen met treurnis, de ander vindt zijn metgezel een dommerik. De een bedrinkt zich, zoals de ander zijn tekort probeert op te vullen met (over)eten.