Transformatie

Algemeen verwijst dit concept volgens Bion naar een reeks van veranderingen in een groep van elementen die variëren van een voorafgaand stadium naar een volgend stadium. Transformatie houdt verband met topologie en met het concept van het psychoanalytisch proces. Het geheel van de transformatie dat wordt voorgesteld met T, omvat het proces van transformatie (=Tα) en het eindproduct van de transformatie (=Tβ). Bion leende het concept rigid motion-transformatie van de projectieve meetkunde en beschrijft hiermee een type van transformatie waarbij er weinig deformatie optreedt tussen het oorspronkelijke object en het eindproduct van de transformatie. De neurotische overdracht is hiervan een voorbeeld: infantiele objectrelaties worden gereactiveerd en gereproduceerd in de analytische situatie en hebben betrekking op de analyticus. Het geprojecteerde beeld is vrijwel identiek aan het oorspronkelijke. De projectieve transformatie is typisch voor het psychotische deel van de persoonlijkheid. Er wordt gebruikgemaakt van splitsing en van projectieve identificatie, waardoor een indruk van fragmentatie, versplintering en verstrooiing wordt gewekt. Het gaat hier meer om een explosie in de externe ruimte, die aanleiding geeft tot een bizar beeld en dus moeilijk te observeren en te begrijpen is. Het is alsof men een foto met behulp van een lichtbron zou projecteren op een schuin of oneffen oppervlak ofwel zomaar in de ruimte. Bion onderscheidt verder nog transformaties in hallucinose: sommige psychotische patiënten ervaren almacht door hun wensen op een magische wijze te hallucineren en dit om gevoelens van rivaliteit, afgunst (zie Jaloezie), begeerte, liefde en haat vermijden. Een transformatie van K verwijst naar groei in de analyticus en/of in de patiënt. Omdat O onkenbaar is, zijn alle kwaliteiten die aan O toegeschreven worden, in wezen transformaties van O. [MH]