Analyseerbaarheid

Vaststellen wat iemand heeft, is de opgave van de psychodiagnostiek, maar bepalen of iemand met succes geanalyseerd kan worden, is de belangrijkste beslissing waarop de indicatiestelling moet uitlopen. Dat heeft te maken met wat men beschouwt als het mogelijke toepassingsgebied van de psychoanalyse. Soms worden die grenzen ruimer, soms strakker getrokken. Gaat men de positief vereiste eigenschappen opsommen, dan lijkt het alsof een analyse alleen zou zijn weggelegd voor buitengewoon begaafde en gezonde individuen. Dit is onjuist, maar er bestaan zeker contra-indicaties, onder andere in de volgende gevallen: als iemand alleen maar anderen de schuld geeft en het nooit bij zichzelf zoekt; geen enkele blijk geeft van introspectief vermogen; extreem angstig wordt bij stilte, of als iemand de greep op de werkelijkheid dreigt te verliezen, (bijna) psychotisch wordt (zie  Psychose en Psychotisch deel van de persoonlijkheid). Verder heeft psychoanalytisch werken geen zin wanneer de oorzaak van de klachten rechtstreeks lichamelijk is. De omstandigheden spelen ook een rol: het sociale netwerk, de bezigheden, de relaties et cetera. Het is belangrijk te bekijken wat goed gelopen is in het leven, wat gezond is en waarop de persoon in kwestie kan terugvallen. Het blijft een prudente beslissing om een behandeling al of niet mogelijk te achten.