Om dit In Memoriam te schrijven beluisterde ik onder andere de opname van een interview dat Ischa Meijer in 1993 met Harry hield. Daarin vertelt hij hoe hij als Franciscaner priester door de Orde naar Parijs werd uitgezonden om filosofie en psychologie te studeren aan de Sorbonne, met als doel daarna een lectoraat of professoraat te vervullen aan de eigen opleiding hier in Nederland. Die immersie in het Franse intellectuele klimaat had hem gevormd. ‘Clair et distinct’, zo typeerde hij de daar vigerende stijl van denken en redeneren, als onderscheiden van de Duitse, meer romantische benadering. In Parijs maakte hij ook de studentenprotesten van mei ’68 van nabij mee. En hij ging er in psychoanalyse, dat was toen bon ton. Op zijn Solexje reed hij naar zijn sessies bij de Lacaniaanse analyticus Claude Dumézil. Harry keek met grote dankbaarheid terug op deze analyse, die hij als zeer bevrijdend had ervaren. Die persoonlijke ontwikkeling bracht hem er ook toe het priesterschap op te geven, officieel in 1972, een jaar na zijn terugkeer in Nederland. Hij ging wel lesgeven aan de toenmalige Katholieke Theologische Universiteit (KTU) in Utrecht en hij promoveerde in 1978 in Leuven, bij Antoon Vergote, theoloog en psychoanalyticus, op een proefschrift over de Amerikaanse theoloog en psycholoog Anton Boisen, grondlegger van de klinische pastorale vorming. Bij het Nederlands Psychoanalytisch Genootschap werd Harry psychoanalyticus en in de decennia daarna voerde hij een psychoanalytische praktijk in Utrecht. Van 1996 tot aan zijn emeritaat was hij daarnaast bijzonder hoogleraar godsdienstpsychologie en geestelijke gezondheidszorg aan de theologische faculteit van de Universiteit Leiden. Met zijn uittreden als priester lag ook de weg open naar een huwelijk en een gezinsleven, en over zijn vrouw en dochters, en later zijn kleinkinderen, sprak Harry met veel liefde en trots.
Harry was ook degene die als geen ander de psychoanalyse onder de aandacht van ‘het grote publiek’ wist te brengen. Freud en zijn patiënten (1985) en Van dochter tot vrouw. Verslag van een psychoanalyse (1990) werden de bestsellers van ons vak. Freud in Nederland. Een eeuw psychoanalyse (1997) en Een ontwikkelingsgeschiedenis van de psychoanalyse. Geestelijke gezondheidszorg in Nederland rond de Tweede Wereldoorlog (2014) bieden de collega die zich wat meer in de historische context van de Nederlandse psychoanalyse wil verdiepen een schat aan feiten en verbanden. Ik laat dan nog veel titels ongenoemd. Een ander belangrijk initiatief van Harry was het Psychoanalytisch woordenboek (1994), opnieuw verschenen als het Nieuw psychoanalytisch woordenboek (2000), en inmiddels een informatieve en goed bezochte website.
Gevraagd naar haar herinneringen aan Harry schreef uitgever-psycholoog Elsbeth Greven me het volgende: ‘Inspirator, mentor, auteur, co-promotor, geestverwant en vriend; Harry Stroeken betekende veel voor mij, in diverse rollen, en dit gedurende een periode van ruim 25 jaar… Eigenlijk was ik altijd blij hem te zien, te lezen, te schrijven of met hem te spreken: bij Uitgeverij Boom waar hij zijn nieuwe schrijfplannen met mij besprak, en waar hij onder meer meewerkte aan de nieuwe Freudeditie Werken; in zijn spreekkamer bij hem thuis waar ik mijn idee voor mijn proefschrift kon delen…tijdens Amsterdamse wandelingen waar we spraken over de psychoanalyse, over literatuur en film, over familie, over alledaagse zaken, én over voetbal waar we allebei van hielden. Hij kon luisteren en zwijgen als geen ander en hij kon rake en diepzinnige dingen zeggen en schrijven. Hij behield daarbij zijn nuchterheid en relativeringsvermogen.’
Als ik zelf één herinnering aan Harry zou mogen ophalen zou ik vertellen hoe we als verlegen eerstejaars kandidaten van het NPG bij de eerste traditionele jaarlunch niet zo goed wisten wat we met onszelf aan moesten, en hoe Harry naar ons toe kwam, gewoon om te vragen hoe het met ons ging. Dát maakte indruk, want wij keken erg naar hem op. Maar híj was, zoals één van ons later zei, zonder pretenties.
We hebben afscheid moeten nemen van Harry Stroeken, een briljant, eerlijk, hartelijk en bescheiden mens. Laten we hem nooit vergeten.
Leontine Brameijer
Januari 2022