Paranoïde-schizoïde positie

Dit is de aanduiding bij Melanie Klein voor het vroegste ontwikkelingsstadium van het kind. Het gaat niet slechts om een fase maar om een positie, dat wil zeggen om een specifieke configuratie van objectrelaties, angsten en defensies die het hele leven blijven bestaan. In een bepaalde positie beleeft men een relatie vanuit een bepaald gezichtspunt. Het kleine kind kan niets aanvangen met zijn woede tegen moeder als zij hem niet helemaal tevreden kan stemmen; het kind projecteert dan zijn woede op die moeder. Deze gefantaseerde woede van de moeder maakt hem echter zelf bang, namelijk bang dat zij hem iets zal aandoen. De afweermechanismen die in deze positie overheersen, zijn de meest primitieve: splitsing, projectieve identificatie, magisch-almachtige ontkenning en idealisering. Het kind projecteert zijn liefde en zijn haat op de moeder, die gesplitst wordt in helemaal goed (bevredigend) en helemaal slecht (frustrerend). De geïdealiseerde good mother kan zorgen voor onbeperkte bevrediging. De bad mother wordt echter een vernietigende vervolgster: de op haar geprojecteerde haat keert terug als dreigende vernietiging. Dit gevaar moet worden afgewend met Depressieve positie”>almachtsfantasieën. Deze vormen van splitsing komen op volwassen leeftijd voor bij ernstige stoornissen en in lichte mate bij alle mensen. Zie Depressieve positie.