Psychoanalytisch Woordenboek

Zelfobjectoverdracht

  • Duits: Selbstobjektübertragung, die
  • Engels: Self-object transference
  • Frans: transfert par les objets du moi

Vroeger sprak men ook van narcistische overdracht. Geheel in de lijn van Freuds overdrachtsopvatting beschouwt de traumatische ervaringen met de zelfobjecten. De analyticus is echter niet het doel van driftbehoeften, maar hij moet functies overnemen die dienen tot de ontwikkeling van een cohesief zelf. Drie vormen van zelfobjectoverdracht worden onderscheiden: (1) De idealiserende overdracht: deze staat geheel in dienst van het zelf met grootheidsfantasieën. De patiënt versmelt met de als almachtig beleefde persoon van de analyticus. (2) De alter ego-overdracht (ook “tweelingoverdracht” genoemd): hier is de separatie met het object evenmin reeds gelukt. Het narcistisch bezette object wordt beleefd als gelijk aan of gelijkend op het eigen zelf. Deze vorm van overdracht komt overeen met het door Freud beschreven type van de  narcistische”>zelfpsychologie de zelfobjectoverdracht als een herhaling van vroegere feitelijke of gefantaseerde traumatische ervaringen met de zelfobjecten. De analyticus is echter niet het doel van driftbehoeften, maar hij moet functies overnemen die dienen tot de ontwikkeling van een cohesief zelf. Drie vormen van zelfobjectoverdracht worden onderscheiden: (1) De idealiserende overdracht: deze staat geheel in dienst van het zelf met grootheidsfantasieën. De patiënt versmelt met de als almachtig beleefde persoon van de analyticus. (2) De alter ego-overdracht (ook “tweelingoverdracht” genoemd): hier is de separatie met het object evenmin reeds gelukt. Het narcistisch bezette object wordt beleefd als gelijk aan of gelijkend op het eigen zelf. Deze vorm van overdracht komt overeen met het door Freud beschreven type van de  narcistische objectkeuze. (3) De spiegeloverdracht: de scheiding met het object heeft plaatsgevonden. Bij deze vorm van overdracht verwacht de patiënt van de analyticus bevestiging en bewondering, zoals hij ooit uitkeek naar the gleam in the eye of the mother.

Alle vormen van zelfobjectoverdracht corresponderen met bepaalde fasen van de ontwikkeling van het zelf. [DB]

Literatuur

  • Kohut, H. (1977) The restauration of the self. International Universities Press, New York.
Verder op psychoanalytischwoordenboek.nl: